Διαβάζω: Το τέλος του Κόσμου της Μάργκαρετ Άτγουντ

Πολιτισμός
echaritygr
2 Μαρτίου 2016
0
255
3 minutes read

«ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» ΟΠΩΣ ΔΕΝ ΤΟ ΕΙΧΑΤΕ ΦΑΝΤΑΣΤΕΙ

Η εμβληματική συγγραφέας του Καναδά, Μάργκαρετ Άτγουντ, που μετρά στο ιστορικό της πέντε υποψηφιότητες για βραβείο Μπούκερ, μία εκ των οποίων κερδισμένη για το βιβλίο της «Ο τυφλός δολοφόνος» το 2000, επιστρέφει στα λογοτεχνικά δρώμενα με το τρίτο και τελευταίο μέρος της φουτουριστικής τριλογίας της, «το τέλος του κόσμου», που κυκλοφόρησε το 2013. Η Καναδή λογοτέχνης που ασχολήθηκε ενεργά με τον φεμινισμό και συνδέθηκε στενά με το κίνημα του εθνικισμού στη χώρα της, αποφάσισε το 2003 να μεταλαμπαδεύσει το συγγραφικό της ταλέντο στον κόσμο του φανταστικού βιβλίου δημιουργώντας μία ανατριχιαστική δυστοπία που δεν άργησε να λάβει διθυραμβικές κριτικές και να σφηνωθεί στους εφιάλτες των αναγνωστών της.

Με αφετηρία το προφητικό «Όρυξ και Κρέικ» η Άτγουντ μας καλωσορίζει στο εξωφρενικό της σύμπαν όπου η Γη έχει καταληφθεί από τρομακτικά υβρίδια-αποτελέσματα αποτυχημένων εργαστηριακών πειραμάτων και οι Κρεικάνθρωποι, ένα νέο ανθρωποειδές που φτιάχτηκε με σκοπό να αντικαταστήσει την ανθρωπότητα, έχουν αρχίσει να εξοικειώνονται με το γήινο περιβάλλον. Στο πρώτο αυτό βιβλίο, μας συστήνεται ο Χιονάνθρωπος, ένα φαινομενικά μίζερο άτομο που ζει στο δάσος προσέχοντας τους Κρεικανθρώπους, και αρχίζει σταδιακά, μέσα από τις αναμνήσεις του, να ξετυλίγεται το παρελθόν και να ξεκαθαρίζουν οι αιτίες του καταστροφικού παρόντος. «Η χρονιά της Πλημμύρας», το δεύτερο μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 2009, αποτελεί μία αναδρομή που καθίσταται απαραίτητη για να καταλάβουμε το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής που απήλθε αλλά και την απόγνωση των ανθρώπων που βλέποντας την επικείμενη συντέλεια οδηγήθηκαν στη δημιουργία μυριάδων παραθρησκευτικών οργανώσεων προς εύρεση σωτηρίας. Δύο από αυτούς είναι η Τόμπι με τη Ρεν, δυο γυναίκες με ένδιαφέρον παρελθόν, που προσφεύγουν στην σέκτα των «Κηπουρών», μιας οργάνωσης με πράσινη ιδεολογία, ώστε να ξεφύγουν από τις αρπακτικές διαθέσεις των Πονοσφαιριστών, μιας ομάδα επίλεκτων κακοποιών που έχουν τεθεί υπεύθυνοι της τάξης και της ασφάλειας.

«Το τέλος του κόσμου», ο επίλογος της πολυσυζητημένης τριλογίας, μας επαναφέρει στην χαοτική, πλέον, Γη όπου ο πληθυσμός έχει αποδεκατιστεί εξαιτίας της πανδημίας που παράχθηκε εσκεμμένα σε εργαστήρια. Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά αφιλόξενο περιβάλλον, η Τόμπι καλείται να αφηγηθεί στους Κρεικανθρώπους την ιστορία της Δημιουργίας και να καλύψει τα κενά που έχουν δημιουργηθεί σε σημαντικές πανανθρώπινες έννοιες όπως η ηθική. Ωστόσο, οι εναπομέιναντες άνθρωποι δεν έχουν να αναμετρηθούν μονάχα με την επικίνδυνη αβρότητα των Κρεικανθρώπων αλλά κυρίως με τον κίνδυνο του αφανισμού του ανθρώπινου γένους καθώς τόσο οι Πονοσφαιριστές όσο και ένα πλήθος οργανόχοιρων, διαγενετικών γουρουνιών που έχουν αναπτύξει σε αξιοσημείωτο βαθμό την ευφυΐα τους, απειλούν τη ζωή τους. Με τη βοήθεια του Χιονάνθρωπου αλλά και των συντρόφων της Τόμπι από την εποχή των «Κηπουρών», οι επιζήσαντες της πανδημίας θα παλέψουν για την επιβίωση τους αλλά και για τη διατήρηση των αξιών της ανθρώπινης ζωής.

(«There’s the story, then there’s the real story, then there’s the story of how the story came to be told, then there’s what you leave out of the story, which is part of the story too»)

Με την αφήγηση να εξελίσσεται σε τρίτο πρόσωπο και το ύφος της συγγραφέα να προσδίδει μία οικειότητα στον λόγο χωρίς να προσφεύγει σε εξεζητημένο λεξιλόγιο, το βιβλίο καταφέρνει, παρά τον μεγάλο του όγκο (605 σελίδες), να επικοινωνήσει τα όσα ενυπάρχουν στο εντυπωσιακό σύμπαν της Άτγουντ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο σαρκασμός αλλά και η χαριτολόγος διάθεση που ξεπηδούν από κάθε σελίδα του βιβλίου καθιστούν το κείμενο εξαιρετικά γρήγορο στη ροή και εύκολο στην ανάγνωση από την αρχή μέχρι το τέλος του, αποφεύγοντας ρητορισμούς, λεκτικούς πληθωρισμούς και λόγιες εκφράσεις. Ακόμη, η χρήση ενεργητικής σύνταξης, εικόνων, διαλόγου, ευθέος λόγου, παρά το γεγονός πως αντιτίθενται στην απόμακρη τριτοπρόσωπη αφήγηση και τον παρελθοντικό χρόνο, κατορθώνουν να αποδώσουν στο μέγιστο βαθμό τη ζωντάνια που του αρμόζει. Τέλος, όσον αφορά τα τεχνικά στοιχεία, οι αναδρομές που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στο τελευταίο βιβλίο της τριλογίας προσθέτουν την απαραίτητη πινελιά ρεαλισμού ώστε να αποκτήσει το κείμενο σαφήνεια και να αποφευχθούν τυχόν κενά στην ιστορία.

Η καταιγιστική πλοκή, που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της γραφής της Καναδής συγγραφέα, υποβοηθά ακόμη μία φορά την ανταλλαγή σκέψεων, γνώσεων και μηνυμάτων ανάμεσα στην ίδια και τους αναγνώστες της. Ο κορμός των προβληματισμών που θέτει η, ανθρωπιστικού περιεχομένου, τριλογία της είναι, όπως και στα δύο προηγούμενα βιβλία, η ηθική της ευγονικής, η επικίνδυνα αναπτυσσόμενη βιοτεχνολογία, η σημασία της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος καθώς και η πολύπτυχη φύση του ανθρώπου που μερικές φορές είναι ευλογία και άλλες καταστροφή. Ωστόσο, «το Τέλος του Κόσμου» μας επιφυλάσσει πολλές νέες ανησυχίες που δεν θα περίμενε κανείς μετά την τόσο πυκνή σημειολογία των προηγούμενων μυθιστορημάτων. Το κύριο θέμα με το οποίο καταπιάνεται είναι η προφορική παράδοση, η μυθολογία των ίδιων των θρησκειών αλλά και ο η συμβολή του λόγου ή της έλλειψης αυτού στη διαδικασία μυθοποίησης των μετέπειτα στιβαρών ιδεολογιών («There’s the story, then there’s the real story, then there’s the story of how the story came to be told, then there’s what you leave out of the story, which is part of the story too»). Επιπρόσθετά, μιλά με χιουμοριστική διάθεση και για την σεξουαλική ελευθερία, τα προβλήματα που μπορεί να επιφέρει και τους κανόνες με τους οποίους θα πρέπει να ντυθεί.

Από την εποχή του πρώτου βιβλίου της τριλογίας, πολλοί έσπευσαν να το παρομοιάσουν με το κλασικό, πλέον, μυθιστόρημα του Άλντους Χάξλευ, «Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος». Πολλές οι ομοιότητες, απειράριθμες, όμως, και οι διαφοροποιήσεις. Φυσικά, και τα δύο φανταστικά κείμενα τοποθετούνται στο, όχι και τόσο μακρινό, μέλλον οπότε η ανθρωπότητα θα έχει υποδουλωθεί εμμέσως από τις μηχανές και η επιβίωση της θα εξαρτάται άμεσα από εξωγενείς παράγοντες. Ακόμη ένας κοινός παρονομαστής είναι η επικέντρωση στο οικολογικό πρόβλημα, η ανάδειξη της βαρυσήμαντης ανάγκης προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος με τις εξαίσια κατασκευασμένες ειδυλλιακές εικόνες του πρόσφατου παρελθόντος. Ωστόσο, οι μεταξύ τους διαφορές είναι ουσιαστικές μια και η Άτγουντ δεν περιορίζεται στην αποτύπωση της θλιβερής πραγματικότητες αλλά καταπιάνεται και με το θρησκευτικό ζήτημα ως προπαγανδιστικό όχημα που αποσκοπεί στην εκπλήρωση συμφερόντων. Ακόμη, η Άτγουντ εξελίσσει τον προβληματισμό περί τελειότητας του ανθρώπινου γένους αμφισβητώντας τη στη ρίζα του με τη δημιουργία ενός νέου είδους, περισσότερο ανθεκτικού και ζωώδους. Η δικαιολογημένη ομοιότητα των δυο αριστουργηματικών βιβλίων αποκαλύπτει ταυτόχρονα και τις ρωγμές της μεταξύ τους ταύτισης ανυψώνοντας την αριστοτεχνία των δύο συγγραφέων.

Δυστυχώς, η εκδοτική μοίρα της τριλογίας της Μάργκαρετ Άτγουντ στην Ελλάδα δεν ήταν ιδιαιτέρως ευνοϊκή καθώς οι δύο εκδοτικοί οίκοι που ανέλαβαν την κυκλοφορία των βιβλίων στη χώρα μας καθώς και οι τρεις διαφορετικές μεταφράστριες δεν απέδωσαν τον σεβασμό που έπρεπε στους αναγνώστες. Συγκεκριμένα, οι τελευταίες αλλοίωσαν τη βασική ορολογία των μυθιστορημάτων χρησιμοποιώντας η καθεμιά διαφορετικές λέξεις για ίδιες έννοιας με αποτέλεσμα οι «ρακουνασβοί» να γίνουν «ρακουνάβια» και τα «οργούνια» να μετατραπούν σε «οργανόχοιρους». Το πρώτο βιβλίο, «Όρυξ και Κρέικ», κυκλοφορεί ταυτόχρονα από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα» και «Ψυχογιός» ενώ ο τελευταίος εκδοτικός οίκος ανέλαβε αποκλειστικά την μετάφραση των δύο τελευταίων βιβλίων στην Ελλάδα.

Bio
Latest Posts

echaritygr

Η Οικογένεια του e-Charity.gr Portal, απέναντι στην λογική της απλής κριτικής και της ακατάσχετης αποποίησης ευθυνών ή της άκρατης φιλολογίας, αναλαμβάνει τις ευθύνες του μέλλοντος, ΣΗΜΕΡΑ. Για εμάς, εσάς, το ΑΥΡΙΟ των παιδιών μας. Με μεράκι, αγάπη στον συνάνθρωπό μας κι αφοσίωση στον στόχο μας, συναντιόμαστε από κάθε γειτονιά της Ελλάδας, με έναν σκοπό. Να κάνουμε το όραμά μας, ΠΡΑΞΗ. Την Αλληλεγγύη, ΖΩΗ.