Ενημέρωση à la carte; Η προειδοποίηση του Συμβουλίου της Ευρώπης

Αξίζει Λέξεις
echaritygr
1 Οκτωβρίου 2020
0
274
3 minutes read

Κάθε φορά που το Συμβούλιο της Ευρώπης «χτυπά το καμπανάκι» ή «τραβά τα αυτιά» ενός από τα 47 Μέλη του, σημαίνει ότι κάτι γίνεται. «Επιπόλαια» και «άσκοπα» είναι δυο λέξεις που δεν ανήκουν στο λεξιλόγιο του δυστυχώς όχι αρκετά γνωστού πανευρωπαϊκού οργανισμού με έδρα το Στρασβούργο που ιδρύθηκε το 1949 με πολιτικούς σκοπούς και θεσμικές αρμοδιότητες όπως την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, καθώς και την ανάπτυξη του εκδημοκρατισμού, του πολιτισμού και της δημόσιας υγείας.

Από ό,τι φαίνεται και κυρίως από ό,τι έχει δείξει εμπειρικά η πλούσια μέχρι τώρα ιστορία του Συμβουλίου, δεδομένου του συχνά εύθραυστου πολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο κινείται, οι παρεμβάσεις στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του παίρνουν μερικές φορές τη μορφή «ειδικών αποστολών». Αποστολές τέτοιες -δεν μιλάμε για πόλεμο, προφανώς, αλλά για δημόσιο βίο και σεβασμό των κανόνων δικαίου- είναι επί της ουσίας εξαιρετικά δύσκολες, και αγγίζουν τα όρια του mission impossible ιδιαίτερα όταν καλούνται να αντιμετωπίζουν «θρασύτατες» μορφές εξουσίας επιδέξια μεταμφιεσμένες ως δημοκρατίες με τακτικές panem et circenses (άρτον και θεάματα). Δημοκρατίες για τις οποίες πλειοψηφία σημαίνει απλά κάνω ότι θέλω και δεν λογοδοτώ σε κανένα αρκεί ο λαός να περάσει επιφανειακά «καλά» και να μην διαμαρτύρεται. Αυτό συμβαίνει όταν το Συμβούλιο «δείχνει το δάχτυλο» σε Κράτη και Κυβερνήσεις που θεωρούν τους εαυτούς τους δασκάλους δημοκρατίας και πρωταθλητές δικαίου. Οι ετήσιες αναφορές που αφορούν στην εφαρμογή, παραδείγματος χάρη της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι ξεκάθαρα διαφωτιστικές και φωτογραφίζουν μια πραγματικότητα που σαφώς πρέπει να μας προβληματίζει.

Ανάμεσα στα εργαλεία του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προάσπιση των δικαιωμάτων και της δικαιοσύνης -που συχνά, κακώς, μπερδεύεται λανθασμένα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή γενικά με οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης- σε ό,τι αφορά την ελευθερία του τύπου είναι η «Πλατφόρμα για την Προστασία της Δημοσιογραφίας και της Ασφαλείας των Δημοσιογράφων». Ιδρύθηκε το 2015 από το Συμβούλιο της Ευρώπης σε συνεργασία με διάφορες διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ελευθερίας της έκφρασης καθώς και με ενώσεις δημοσιογράφων. Ειδικός σκοπός είναι η συλλογή πληροφοριών που θα διευκολύνουν το διαλόγου με τα Κράτη-Μέλη σχετικά με πιθανές δράσεις προστασίας ή διορθωτικά μέτρα που θεωρούνται χρήσιμα ή ακόμα και επειγόντως απαραίτητα για την προάσπιση της ελευθερίας του Τύπου. Δώδεκα είναι οι θεσμικά αναγνωρισμένοι συνεργάτες της Πλατφόρμας-εγγύηση αντιπροσωπευτικότητας και αντικειμενικότητας: η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, η Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, το Άρθρο 19, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων, το Ευρετήριο Λογοκρισίας, το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου, το Διεθνές Ινστιτούτο Ασφάλειας Ειδήσεων, το Rory Peck Trust, το European Broadcasting Union και το PEN International.

Σε έναν κόσμο όπου η παρουσία των ΜΜΕ είναι «παντού» και ο παραδοσιακός ενημερωτικός ρόλος τους έχει μερικώς μετατραπεί σε διαμορφωτή της κοινής γνώμης (με ακόμα χειρότερη την γνωστή περίπτωση προπαγάνδας μέσω των ΜΜΕ, όταν δηλαδή η ενημέρωση, δημόσια ή μη, λειτουργεί ως όπλο και όχι ως εργαλείο ελέγχου της εξουσίας) η ερώτηση είναι η εξής· είναι τα δημοκρατικά καθεστώτα μας ώριμα αρκετά έτσι ώστε να εξασφαλίσουν την ουδετερότητα της σχέσης εξουσίας – ενημέρωσης;

Εδώ μας ενδιαφέρουν μονάχα οι δημοκρατικές μορφές άσκησης εξουσίας, καθώς οι δικτατορίες και οι παλιές ή «μοντέρνες» ολιγαρχίες ανήκουν σε άλλη κατηγορία. Η απάντηση είναι ναι… αλλά όχι πάντα. Και εδώ ξεκινά το «mission impossible», αυτό το «ναι αλλά όχι πάντα» είναι που προσπαθεί το Συμβούλιο μαζί με άλλους φορείς να εντοπίσει και να θεραπεύσει. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη ερώτηση, η οποία θα έπρεπε λογικά να μας ενδιαφέρει περισσότερο επειδή αφορά άμεσα το στενό και καθημερινό μας περιβάλλον: Στην Ελλάδα του 2020, ποια είναι η πραγματικότητα; Ισχύει το ναι, το όχι πάντα ή κάτι άλλο;

«…τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που επικρίνουν την κυβέρνηση αποκλείστηκαν ή παραμερίστηκαν από ένα κυβερνητικό πρόγραμμα οικονομικής στήριξης 20 εκατομμυρίων ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Μια έρευνα έδειξε ότι πολλά μέσα που θεωρούνται «μέσα αντιπολίτευσης» στην Ελλάδα έλαβαν δυσανάλογα χαμηλότερα επίπεδα διαφημιστικών χορηγιών από την εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τη δημόσια υγεία σε σύγκριση με πιο φιλικά προς την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης, παρά το γεγονός ότι πολλά είναι μεγαλύτερης κυκλοφορίας και αναγνωσιμότητας».

Ένα πρόσφατο περιστατικό -το οποίο πέρασε σχεδόν απαρατήρητο -πιστεύουμε όχι λόγω θέλησης του Συμβουλίου της Ευρώπης- είναι ενδεικτικό της σημερινής κατάστασης και των κινδύνων που ελλοχεύει. Έπειτα από μια καταγγελία ενός ελληνικού εβδομαδιαίου μέσου ενημέρωσης εθνικής εμβέλειας η Πλατφόρμα μετά τις απαιτούμενες διασταυρώσεις δημοσίευσε μια προειδοποίηση που μεταξύ άλλων αναφέρει: «… τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που επικρίνουν την κυβέρνηση αποκλείστηκαν ή παραμερίστηκαν από ένα κυβερνητικό πρόγραμμα οικονομικής στήριξης 20 εκατομμυρίων ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Μια έρευνα έδειξε ότι πολλά μέσα που θεωρούνται «μέσα αντιπολίτευσης» στην Ελλάδα έλαβαν δυσανάλογα χαμηλότερα επίπεδα διαφημιστικών χορηγιών από την εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τη δημόσια υγεία σε σύγκριση με πιο φιλικά προς την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης, παρά το γεγονός ότι πολλά είναι μεγαλύτερης κυκλοφορίας και αναγνωσιμότητας». Και ακόμη, σχετικά με την περιβόητη «λίστα Πέτσα» αναφέρεται: «… ο πλήρης κατάλογος κυκλοφόρησε από την κυβέρνηση μόνο έπειτα από έντονη πίεση από τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών. Έδειξε ότι πολλά μέσα ενημέρωσης φιλικά προς την κυβέρνηση έλαβαν δυσανάλογα μεγάλα χρηματικά ποσά, οδηγώντας σε κατηγορίες ότι η κυβέρνηση στρεβλώνει το τοπίο των μέσων μαζικής ενημέρωσης υπονομεύοντας την ελευθερία του Τύπου και τον πλουραλισμό».

Η απάντηση της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στο Συμβούλιο της Ευρώπης κάνει λόγο για «αντικειμενικότητα», «αξιοπιστία» και «αναπαραγωγή fake news» ως de facto κριτήρια αποκλεισμού από τη λίστα, και όχι για «πολιτική θέση» των ΜΜΕ. Μερικοί θα έλεγαν «no comment», τα σχόλια δικά σας.

Γενικά αλλά και ειδικά μιλώντας, δεν είναι τυχαίο ότι η ετήσια Έκθεση της Πλατφόρμας που δημοσιεύθηκε φέτος έχει τίτλο «Δημοκρατία σε κίνδυνο: απειλές και επιθέσεις κατά της ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης στην Ευρώπη». Σύμφωνα με το περιεχόμενο της, οι συνθήκες άσκησης της ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης έχουν επιδεινωθεί σημαντικά στην περιοχή του Συμβουλίου της Ευρώπης, τόσο πολύ που «η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη είναι πιο ευάλωτη τώρα από ό, τι ήταν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου».

Η ενημέρωση είναι δημόσιο αγαθό, απαραίτητη για τη δημοκρατία και για τη σωστή και παραγωγική ενεργή συμμετοχή των πολιτών στο δημόσιο βίο. Κατά συνέπεια, διαχρονικά κυβερνήσεις και αρμόδια εθνικά και διεθνή θεσμικά και κλαδικά όργανα καλούνται να εγγυηθούν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και να λάβουν μέτρα που επιτρέπουν την αποτελεσματική άσκηση της ελευθερίας του τύπου, όπως αναφέρει και το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το «καμπανάκι» του Συμβουλίου της Ευρώπης μας επισημαίνει δυστυχώς ότι το 2020 τα Κράτη-Μέλη είναι «πίσω».

Η απάντηση της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στο Συμβούλιο της Ευρώπης κάνει λόγο για «αντικειμενικότητα», «αξιοπιστία» και «αναπαραγωγή fake news» ως de facto κριτήρια αποκλεισμού από τη λίστα, και όχι για «πολιτική θέση» των ΜΜΕ.

Τα παραδοσιακά ΜΜΕ ως επιχειρηματικά μοντέλα που βασίζονται και στη διαφήμιση υπονομεύθηκαν και λόγω έλλειψης σταθερών κανόνων από τη μία, αλλά και από την ψηφιοποίηση, από την άλλη, ενώ λίγες είναι οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις για την υποστήριξη της ποιοτικής δημοσιογραφίας. Μια δραματική κατάσταση για την ενημέρωση και τους υπηρέτες της με συνείδηση, που οδηγεί σε απώλεια θέσεων εργασίας, σε μειωμένη κάλυψη ειδήσεων, σε επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και εν τέλει σε έλλειψη πλουραλισμού και υποταγή στη «γραμμή» των ιδιοκτητών ΜΜΕ. Δεν υπάρχει αμφιβολία λοιπόν ότι οι απανωτές κρίσεις κάνουν τους δημοσιογράφους ευάλωτους, με κίνδυνο την εξάπλωση ενός κλίματος λογοκρισίας ή αυτολογοκρισίας. Και σε αυτό το σημείο χρειάζεται προσοχή.

Τα παραπάνω θα πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη την ώρα που γίνεται λόγος για το ενδεχόμενο νέας καμπάνιας ενημέρωσης των πολιτών δια των Μέσων που από ό,τι φαίνεται βρίσκεται προ των πυλών. Αφορμή για νέο καμπανάκι συναγερμού, ώστε να μην βρεθούμε προ νέου επεισοδίου ουσιαστικά χρηματοδότησης φίλιων και αποκλεισμού «μη αρεστών» ΜΜΕ. Με βάση την προηγούμενη εμπειρία, όλα αυτά όχι μόνο δεν μας αρέσουν, αλλά μας φοβίζουν.

* O Τζιάν Αντρέα Γκαραντσίνι, είναι μέλος της ΔΝΕ Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και μέλος του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πηγή: tvxs.gr

Bio
Latest Posts

echaritygr

Η Οικογένεια του e-Charity.gr Portal, απέναντι στην λογική της απλής κριτικής και της ακατάσχετης αποποίησης ευθυνών ή της άκρατης φιλολογίας, αναλαμβάνει τις ευθύνες του μέλλοντος, ΣΗΜΕΡΑ. Για εμάς, εσάς, το ΑΥΡΙΟ των παιδιών μας. Με μεράκι, αγάπη στον συνάνθρωπό μας κι αφοσίωση στον στόχο μας, συναντιόμαστε από κάθε γειτονιά της Ελλάδας, με έναν σκοπό. Να κάνουμε το όραμά μας, ΠΡΑΞΗ. Την Αλληλεγγύη, ΖΩΗ.