Καρναβάλι Πάτρας & Άλκη Στέα | «θέλω να πεθάνω στην Πάτρα και να είναι Καρναβάλι»
- Αξίζει Πολιτισμός
- 0
- 7 minutes read
Σάτιρα, αυτοσαρκασμός, αναμέτρηση με το παλιό, ευρηματική καλλιτεχνία υψηλών αξιώσεων, αστείρευτο γλέντι, συντροφικότητα και παρέες. Το Πατρινό Καρναβάλι, το κορυφαίο συμμετοχικό Καρναβάλι της Ευρώπης, βρίσκεται ήδη στην εξέλιξή του και για μερικές ημέρες ακόμα θα απασχολήσει έντονα τα τοπικά αλλά και τα πανελλήνια Μέσα. Φετινός του τίτλος, η πρόταση του Πληρώματος 94, «Το Καρναβάλι που γράφει Ιστορία και αναμνήσεις». Και η ιστορία του, αδιαμφισβήτητα μεγάλη σε διάρκεια και πλούσια σε περιεχόμενο, εκτείνεται και αγκαλιάζει σχεδόν δυο αιώνες. Όσο για τις αναμνήσεις, καθοριστικές και αυτές, τόσο για τις ζωές πολλών Πατρινών όσο και των επισκεπτών του.
«Δεν υπάρχει άλλη πόλη στον κόσμο όπου το Καρναβάλι της να αφορά κάθε κάτοικο, κάθε πολίτη»
Σε αυτό το άρθρο γίνεται μια απόπειρα να ξετυλίξουμε τη μακρά του ιστορία χωρίς την αυταπάτη ωστόσο, μιας ολοκληρωμένης και λεπτομερούς παρουσίασης. Με πυξίδα την ιστορία, τις αναμνήσεις και τα σχόλια φίλων Καρναβαλιστών που ανέλαβαν σύνθετους και καθοριστικούς ρόλους στην εξέλιξη του Καρναβαλιού τα τελευταία χρόνια, θα φωτίσουμε λίγο περισσότερο μερικές αθέατες πλευρές του, που ένας επισκέπτης δύσκολα μπορεί να δει.
Άλκης Στέας: «θέλω να πεθάνω στην Πάτρα και να είναι Καρναβάλι»
Ο Κωνσταντίνος Μάγνης, Διευθυντής Σύνταξης στην εφημερίδα Πελοπόννησος, μέλος ηγετικού πυρήνα ενός από τα πλέον αξιόλογα Πληρώματα του Κρυμμένου Θησαυρού, ιδρυτικό μέλος του Καρναβαλικού Κομιτάτου αλλά και θεατρικός συγγραφέας, η Βίκυ Αγγελοπούλου, ηγετικό στέλεχος επιτυχημένου Πληρώματος, αντιδήμαρχος Πατρέων και πρόεδρος της ΔΕΠΑΠ την τετραετία 1999-2003 και ο Πέτρος Ψωμάς, ένας εκ των υπευθύνων του μακροβιότερου Καρναβαλικού Πληρώματος εν ενεργεία, και επί χρόνια εταίρος της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας «Πλήρωμα 94» με γεμάτο το ενεργητικό της από πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις, οι άνθρωποι που μιλήσαμε και μας μύησαν έστω για λίγο σε μερικές αθέατες γωνιές:
Ιστορία και αναμνήσεις – Πλήθος και Πάθος
Η ιστορία του Πατρινού Καρναβαλιού, ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, καθώς μετρά ήδη 190 χρόνια ζωής με τις σύγχρονες ρίζες του να τοποθετούνται στις αρχές του 19ου αιώνα. Αφετηρία του Πατρινού Καρναβαλιού αποτέλεσε το 1829, όπου μετά την απελευθέρωση, δίνεται ο πρώτος αποκριάτικος χορός στην οικία του εμπόρου Μωρέτη με καλεσμένους Γάλλους αξιωματικούς και 15 Πατρινούς. Το 1980, σε οίκημα της Πλατείας Αγίου Γεωργίου, δίνεται ο πρώτος επίσημος χορός, προς τιμήν του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Για την εξέλιξη του καρναβαλιού καθοριστική ήταν η συνεισφορά των Επτανήσιων, οι οποίοι μετά την ένωση των Ιονίων με την Ελλάδα το 1864, συνέρρεαν στην πόλη, με τη διάλεκτό τους να ξαφνιάζει και να διασκεδάζει τους Πατρινούς. Η ελευθεροστομία επηρεάζει το Καρναβάλι. Το 1871, χτίζεται από τον αρχιτέκτονα Τσίλερ το «Δημοτικό Θέατρο Απόλλων» και στα Καρναβάλια το θέατρο μετατρέπεται σε χορευτική αίθουσα. Τα πρώτα καρναβαλικά άρματα στην πόλη και οι πρώτες μασκαράτες, κάνουν την εμφάνισή τους τη δεκαετία του 1870, ενώ ο πρώτος χαρτοπόλεμος θα γίνει το 1894 μέσα σε κέρινα αυγά. Ο σατιρικός ποιητής Ηλίας Συνοδινός γράφει για την Πάτρα «…ζητεί πλούσιας εορτάς και ξεφαντώσεις θέλει/ ενώ πολλοί δεν έχουνε να πάρουνε καρβέλι».
«Βάλε το ντόμινο και πάμε στο χορό»
To 1899, εμφανίζεται για πρώτη φορά, επιτροπή (κομιτάτο) με ιδιωτική πρωτοβουλία, που συγκεντρώνει εισφορές, ρίχνονται οι πρώτες σοκολάτες και ακούγεται για πρώτη φορά το γραμμόφωνο. Συνεχίζεται δυναμικά, η διαμόρφωση του Καρναβαλιού, όπως άλλωστε δηλώνει και το 1901 Αθηναίος δημοσιογράφος που γράφει: «Αι Πάτραι δικαίως δύνανται να είναι υπερήφανοι, ότι αυταί και μόνον εν Ελλάδι και τη Ανατολή καθόλου κατέχουν τα σκήπτρα όσον αφορά τον πανηγυρισμό των Απόκρεω…». Κατασκευάζονται περισσότερα άρματα, και το 1902 στήνεται εξέδρα μπροστά στο Δημοτικό Θέατρο για χορούς. Αρχίζουν να διαδίδονται νέοι χοροί, δημιουργείται η «Εταιρεία Εορτών», ενώ το 1914 πρωτοεμφανίζεται το τανγκό και πρωτακούγεται το καρναβαλικό εμβατήριο «Βάλε το ντόμινο και πάμε στο χορό». Το 1929, καθιερώνεται ο «Πατριός Αποκριάτικος Φανός» ως η δημοφιλέστερη καρναβαλική εφημερίδα που θα κυκλοφορήσει και μέχρι το Καρναβάλι του 1940. Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις θα σταματήσουν για δέκα χρόνια με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε.
Το καρναβάλι ξαναγεννιέται δειλά δειλά τη δεκαετία του 1950. Το 1954, ο Πατρινός τυπογράφος και βιβλιοπώλης Άγγελος Κουλουμπής εκδίδει για πρώτη φορά την εφημερίδα «Πατρινό Καρναβάλι» με πλούσια σατυρική ύλη που επικράτησε να κυκλοφορεί κάθε τελευταίο Σαββατοκύριακο μέχρι το 1967. Είναι η δεκαετία που μεσουρανούν οι Μασκαράτες -Καρναβαλικά στοιχεία που κουβαλούσαν πεζοί ή με ποδήλατα καρναβαλιστές και παρουσίαζαν ένα σατιρικό θέαμα, εμπνευσμένο από την commedia dell arte. Ένας από τους κορυφαίους κατασκευαστές μασκαράτας, ήταν ο Αλέκος Χάραρης (1918 – 1979) που συνέδεσε το όνομα του με την ακμή του εθίμου.
Το Πατρινό Καρναβάλι δε γεννήθηκε τυχαία στην Πάτρα – Είναι στο αίμα των Πατρινών
Στα μέσα της δεκαετίας του ’50, επικρατεί καχυποψία και κατακραυγή μιας μερίδας κλήρου, κυρίως απέναντι στα Μπουρμπούλια καθώς η ανωνυμία του ντόμινο θεωρείται ευκαιρία για διαμόρφωση σεξουαλικής μυθολογίας. Με τον καιρό όμως οι αντιδράσεις υποτονούν και η εκκλησία κρατά μια πιο διακριτική στάση.
Το Πατρινό Καρναβάλι, ούτε την οικογένεια διάβρωσε, μήτε κατέλυσε τις σχέσεις των ανθρώπων. Αντιθέτως, το Καρναβάλι πάντα ήταν, είναι και θα είναι μία μικρή απεικόνιση της ζωής που σου κλείνει το μάτι πίσω από μία μάσκα και γεμάτο περίσσιο σαρκασμό και απόλυτη γνώση σου αποκαλύπτει στη δική του γλώσσα το μυστικό της ευτυχισμένης ζωής. Το μυστικό που δεν είναι άλλο από τις παρέες, το κοινό όραμα, τη δημιουργία, την καινοτομία, την παραγωγή και το γέλιο, κυρίως το γέλιο, το γέλιο της απόλαυσης, της ευθυμίας, του σαρκασμού.
Η Βίκυ Αγγελοπούλου αφηγείται χαρακτηριστικά από τα παιδικά της χρόνια, «θυμάμαι να με ντύνει η μητέρα μου μπούλα και να τρέχω πίσω από τα άρματα του Δήμου. Συχνά πήγαινα στη νόνα μου και εκείνη την ημέρα θυμάμαι να χτυπάει η πόρτα και να μπαίνουν μπούλες, με μαντήλια, μάσκες. Στην αρχή, φοβήθηκα πολύ, αλλά μόλις έβγαλαν τις μάσκες και είδα τη μαμά μου, το θείο μου και τους φίλους τους που άρχισαν να χορεύουν, ηρέμησα. Έντονες αναμνήσεις από εκείνο το σπίτι που όλοι έρχονταν, μεταμφιέζονταν και έβγαιναν στους δρόμους. Το ίδιο συνέβη και με τις φιλενάδες μου αργότερα που μετά το σχολείο μαζευόμασταν στο σπίτι μου και ντυνόμασταν. Από τότε ήταν που άρχισα να καλλιεργώ τις καλλιτεχνικές μου ανησυχίες».
Το Πατρινό Καρναβάλι συνεχώς μεγαλώνει σε περιεχόμενο και πλήθος. Το 1961, ο Δήμος φιλοξενεί για ένα 24ωρο, 60 δημοσιογράφους από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη καθώς και 15 ξένους ανταποκριτές διοργανώνοντας το πρώτο Press Event.
«Ένα από τα πράγματα που χαρακτηρίζουν το Πατρινό Καρναβάλι είναι η μαζικότητα», θα μου δηλώσει ο Κωνσταντίνος Μάγνης.
«Δεν υπάρχει άλλη πόλη στον κόσμο όπου το Καρναβάλι της να αφορά κάθε κάτοικο, κάθε πολίτη. Όλοι μετέχουν και δεν είναι παθητικοί θεατές, τους αφορά όλους. Και από την άλλη, το Πατρινό Καρναβάλι αποπνέει μια ατμόσφαιρα…Δεν μεταμφιεζόμαστε αναζητώντας μια κάποια παράδοση, μια κάποια λαγνεία ή κάποιο ερωτισμό μόνο, ούτε αντιγράφοντας μόνο κάποια ξένα πρότυπα, αλλά υπάρχει πάντα η αίσθηση ότι όλα είναι Πατρινά. Ο Πατρινός φοράει τη στολή του δεν είναι αποκομμένος από το δρόμο, από την ιστορία. Όλες οι αναφορές είναι συγκεκριμένες».
Ο γάμος του Κουτρούλη – μια ανεκδιήγητη πλάκα
Αλλά και η Βίκυ Αγγελοπούλου θα μου αφηγηθεί τη μεγάλη πλάκα που σχεδίασε για 70 Πατρινούς, το 1981 με αφορμή την έκφραση «έγινε του Κουτρούλη ο Γάμος» που θα της αναφέρει μία γνωστή της επιστρέφοντας από γάμο στην Καλαμάτα, όπου όλα είχαν πάει μάλλον αναπάντεχα άσχημα. «Αρχίζω λοιπόν και στέλνω γράμματα σε 70 άτομα φίλους με διαφορετικό περιεχόμενο και σε όλους υπογράφω με το όνομα Κουτρούλης. Σε άλλον γράφω ότι παντρεύομαι το Σάββατο και σε περιμένω στην Επισκοπή, σε άλλον ζητούσα να γίνει κουμπάρος και πολλά άλλα. Και όλες οι απαντήσεις έπρεπε να γίνουν μέσω ανακοινώσεων στην εφημερίδα Πελοπόννησος. Εγώ είχα, υποτίθεται λάβει μια πρόσκληση για να γίνω μοδίστρα. Όλοι ανταποκρίθηκαν χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα. Το πιο σημαντικό είναι ότι πήρε η Βοσινάκη πρόσκληση να ετοιμάσει catering για 70 άτομα και το έκανε. Στόλισαν όλοι τα αυτοκίνητά τους. Η Αθηνά Πραποπούλου έγινε Κουτρούλης και όλοι ήταν εκεί για να τελεστεί το μυστήριο, ντυμένοι με τα καλά τους. Αυτό αποδεικνύει το πόσο δεκτικός είναι ο Πατρινός σε αυτές τις πλάκες. Το Καρναβάλι το βιώνεις από παιδί, μέσα από το σπίτι σου, το έχεις και το κουβαλάς μέσα σου. Και εμείς στην Πάτρα το έχουμε μέσα μας».
Αυθεντικότητα, αυθορμητισμός, χιούμορ, σαρκασμός
Ο Πέτρος Ψωμάς αναπολεί μεταγενέστερα, τις σκηνές στο Γηροκομείο Πατρών όταν η μητέρα του μαζί με άλλες οικογένειες θα τους έντυναν για να επισκεφθούν και να διασκεδάσουν τους τρόφιμους. Το 1962, χάρη στο Καρναβάλι οι Πατρινοί θα δουν για πρώτη φορά τηλεόραση, καθώς εγκαθίστανται δύο δέκτες σε κεντρικά σημεία της πόλης, όπου προβάλλονται στιγμιότυπα από τους χορούς του Δημοτικού θεάτρου, τα δρώμενα στην Πλατεία και την παρέλαση της τελευταίας Κυριακής, ενώ το 1964, ματαιώνεται λόγω του θανάτου του Βασιλιά Παύλου στις 6 Μαρτίου. Το μόνο που μένει είναι ο Μπάστακας της κάτωθι φωτογραφίας.
Χρονιά σταθμός το 1966 – Ο κρυμμένος Θησαυρός και ο Άλκης Στέας, η φωνή του Καρναβαλιού
Το 1966, χρονιά σταθμός, ο Νίκος Μαστοράκης διοργανώνει το πρώτο παιχνίδι «Κρυμμένου Θησαυρού» με τη συμμετοχή 94 Πατρινών. Αρχηγός μιας από τις νικήτριες ομάδες είναι ο Άλκης Στέας, από τη Θεσσαλονίκη, ο οποίος και αναλαμβάνει να παρουσιάσει το «Παιχνίδι» την επόμενη χρονιά και έκτοτε ο αγαπητός παρουσιαστής που έσβησε το 1999, έγινε ο άνθρωπος και η φωνή του Πατρινού Καρναβαλιού για πάνω από τριάντα χρόνια!
Ο Πέτρος Ψωμάς θυμάται σήμερα τη συμμετοχή των 94 Πατρινών να γίνεται – χρόνια αργότερα, η έμπνευση για τη σύσταση του Πληρώματος 94, πριν από 32 περίπου χρόνια. Γοητευμένος από τον Άλκη Στέα και το παιχνίδι του Κρυμμένου θησαυρού, μαζί με τον συμμαθητή και φίλο του, Φώτη Λουριδά θα δημιουργήσουν το πλέον αδιάσπαστο, με σταθερούς τους δυο αρχηγούς του αλλά και δίχως συγχωνεύσεις, μακροβιότερο Πλήρωμα του Πατρινού Καρναβαλιού. «Θυμάμαι στην πρώτη μου συμμετοχή στο Καρναβάλι το 1981, με τους “Θαυματοποιούς” παιδάκι τότε σε ένα ψηλό τραπέζι, να παρατηρώ τους μεγάλους, να λύνουν μαθηματικούς γρίφους, και να σκέφτομαι πως θέλω να μεγαλώσω για να λύνω και εγώ γρίφους. Θα ξαναβγώ όταν μεγαλώσω, σκέφτηκα πικραμένος».
Και αυτό το μικρό παιδί, 18 χρόνια μετά θα είναι εκείνο που θα πάρει την τελευταία συνέντευξη του Άλκη Στέα, τιτλοφορώντας την μάλιστα με φράση του αείμνηστου παρουσιαστή, σε εκείνη τη συνέντευξη: «θέλω να πεθάνω στην Πάτρα και να είναι Καρναβάλι». Μια έντονη και καθοριστική ανάμνηση του Πέτρου Ψωμά που συνετέλεσε άλλωστε και στην πρόταση, 10 χρόνια μετά το θάνατό του, να προταθεί η καθιέρωση της «Ημέρας Άλκη Στέα», μέσα σε μία εκδήλωση με τίτλο «Ευτυχείτε» στο Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, κάτι που φυσικά έγινε πραγματικότητα και η πόλη τον θυμάται κάθε χρόνο.
«θέλω να πεθάνω στην Πάτρα και να είναι Καρναβάλι»
Το Σάββατο 9 Μαρτίου 2019 συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από «το ταξίδι που κίνησε να πάει…» η φωνή του Πατρινού Καρναβαλιού και η πόλη θα τον τιμήσει – μια πολύ συγκινητική έκπληξη αφιέρωμα σε εκείνον έχει προβλεφθεί στη βραδινή παρέλαση του Σαββάτου για την προσφορά του στον Κρυμμένο Θησαυρό και το Πατρινό Καρναβάλι.
Διαβάστε όλο το ΥΠΈΡΟΧΟ αφιέρωμα στο el-culture.gr
echaritygr
Latest posts by echaritygr (see all)
- Θέατρο Σοφούλη | «Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ έναν γλάρο να πετάει» - 18 Μαρτίου 2023
- BABY BOOM | 12ο event στο Hyatt Regency Thessaloniki στηρίζει Παιδικά Χωριά SOS - 18 Μαρτίου 2023
- Κινέζοι σκίουροι, ρίχνονται με τα μούτρα στη μάχη κατά των ναρκωτικών ουσιών - 12 Μαρτίου 2023
- Σεισμός 7,8 Ρίχτερ σε Τουρκία – Β. Συρία | Τουλάχιστον 1.500 νεκροί (ΕΙΚΟΝΕΣ) - 6 Φεβρουαρίου 2023
- Κλωνοποιημένες «σούπερ αγελάδες» στην Κίνα παράγουν υψηλή ποσότητα γάλακτος - 3 Φεβρουαρίου 2023
