Οι Νέες Αλλαγές στο Νόμο Κατσέλη (άρθρα 56 – 68 του Ν. 4549/2018)

Ο Ν. 4549/2018 «Διατάξεις για την ολοκλήρωση της Συμφωνίας Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων – Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022 και λοιπές διατάξεις», ο οποίος και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α’ 105/14.06.2018) προβλέπει μεταξύ άλλων τροποποιήσεων, στο Κεφάλαιο Β,’ μείζονος σημασίας αλλαγές του Ν. 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη).

Η Αιτιολογική Έκθεση του Πολυνομοσχεδίου υποστηρίζει ότι οι τροποποιήσεις αυτές υπαγορεύθηκαν από δύο, κυρίως, ανάγκες. Συγκεκριμένα, οι τροποποιήσεις φέρεται να αποσκοπούν στην αποτροπή κατάχρησης του νόμου από στρατηγικούς κακοπληρωτές και στη διόρθωση αστοχιών του νόμου που  είτε οδηγούσαν σε αδικίες κατά των οφειλετών ή των πιστωτών είτε εγκυμονούσαν τον κίνδυνο να υποχρεωθεί ο οφειλέτης να καταβάλει ποσά μεγαλύτερα από την ικανότητα αποπληρωμής του που η ίδια η δικαστική απόφαση ρύθμισης των οφειλών του προσδιόριζε. Δευτερευόντως, οι τροποποιήσεις αποβλέπουν κατά την Αιτιολογική Έκθεση στη μερική αποσυμφόρηση των Ειρηνοδικείων και κατ’ επέκταση στην επιτάχυνση της διαδικασίας.

Με τις νέες τροποποιήσεις ρυθμίζονται ζητήματα που ανακύπτουν σε περίπτωση που αποβιώσει το υπερχρεωμένο πρόσωπο. Το άρθρο 56 του Πολυνομοσχεδίου αφορά τους κληρονόμους του υπερχρεωμένου αποθανόντος και προβλέπει ρητά ότι η αποδοχή της κληρονομίας, παρά τη γνώση του κληρονόμου της υπερχρέωσης  του κληρονομούμενου και στη συνέχεια η αίτηση υπαγωγής από τον κληρονόμο στο Ν. 3869/2010 δεν συνιστά από μόνη της δόλια περιέλευση σε αδυναμία πληρωμής.

Επιπλέον, το άρθρο 66 του Ν. 4549/2018 ρυθμίζει τις περιπτώσεις που ο οφειλέτης αποβιώνει είτε κατά τη διάρκεια της δίκης είτε μετά την έκδοση οριστικής απόφασης, αλλά πριν την απαλλαγή του. Καθότι η υπαγωγή στο Ν 3869/2010 αποτελεί προσωποπαγές δικαίωμα, σε περίπτωση θανάτου του αιτούντος, ούτε η δίκη μπορεί να συνεχιστεί από τους κληρονόμους του, ούτε η τυχόν δικαστική απόφαση να εξακολουθήσει να ισχύει αυτομάτως υπέρ αυτών. Προκύπτουν έτσι ανεπιεική αποτελέσματα για τους κληρονόμους, ιδίως σε περιπτώσεις που συνοικούν με τον αποθανόντα στην εξαιρετέα πρώτη κατοικία του, καθώς όλες οι οφειλές του αποθανόντος αναβιώνουν. Τα ζητήματα αυτά αποβλέπουν να αντιμετωπίσουν οι διατάξεις του άρθρου 66.

Σημαντική τροποποίηση που εισήγαγε, επίσης, το νέο πολυνομοσχέδιο, βάσει του άρθρου 58 παρ. 1 του Ν 4549/2018, είναι η υποχρεωτική άρση του τραπεζικού απορρήτου σε βάθος πενταετίας πριν την άσκηση της αίτησης έως και την ημέρα συζήτησής της. Παράλληλα το άρθρο 58 του Ν. 4549/2018 υποχρεώνει τον  οφειλέτη να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση περί μη πτωχευτικής ικανότητάς του. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η αποτροπή υποβολής αιτήσεων από πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα, τα οποία επιδιώκουν να επωφεληθούν της αυτοδίκαιης αναστολής εκτέλεσης μέχρι την ημέρα επικύρωσης.

Προς την ίδια με την ως άνω επιδίωξη αποσκοπεί και η τροποποίηση που εισάγει η παράγραφος 3 του άρθρου 58. Συγκεκριμένα,  προβλέπεται ότι δεν επέρχεται αυτόματη αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων σε περίπτωση που ο οφειλέτης έχει παραιτηθεί δύο φορές από αίτηση υπαγωγής στον νόμο και υποβάλλει νέα για τρίτη φορά.

Θετική τροποποίηση που εισάγει ο Ν. 4549/2018 στο άρθρο 59 είναι η κατάργηση της ανώτερης χρονικής ισχύος της προσωρινής διαταγής που ανερχόταν στους 6 μήνες, ρύθμιση που συνάδει με τη δικαστική πρακτική, καθώς οι επανακρίσεις κάθε έξι μήνες βάσει της ερμηνευτικής εγκυκλίους της ΓΓΚ εκ του ΥπΑνάπτυξης (αριθ. πρωτ.: 7698/20.8.2015), αύξαναν άνευ λόγου των φόρτο εργασίας των Ειρηνοδικείων, ενώ ο προσδιορισμός συγκεκριμένης ισχύος παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας αμφισβητείτο κατά πόσο ήταν σύμφωνη με το άρθρο 20 παρ. 1 Σ.

Τα άρθρο 59 παρ. 3, όμως, στο στάδιο της προδικασίας, όσο και το άρθρο 64 παρ. 2 για το στάδιο κατόπιν της εκδόσεως οριστικής απόφασης ρύθμισης των μηνιαίων καταβολών εισάγουν μια αμφισβητήσιμη τροποποίηση. Συγκεκριμένα, προβλέπουν την αυτοδίκαιη ανάκληση της αναστολής καταδιωκτικών μέτρων και την αυτοδίκαιη έκπτωση από τη ρύθμιση οφειλών, αν ο οφειλέτης καθυστερεί την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού που δεν καταβάλλει να υπερβαίνει αθροιστικώς την αξία τριών μηνιαίων δόσεων, διαδοχικών ή μη, υπό την προϋπόθεση ο θιγόμενος πιστωτής να έχει στείλει εξώδικη όχληση στον οφειλέτη.

Με το Ν. 4549/2018 εισάγεται, επιπλέον, σημαντική μεταβολή στις προϋποθέσεις προστασίας της κύριας κατοικίας από τη ρευστοποίηση. Βάσει του άρθρου 62 που τροποποιεί το άρθρο 9 παρ. 2 του Ν 3869/2010, δίνεται η δυνατότητα σε οποιονδήποτε διάδικο να υποβάλλει αίτημα, ώστε η προστασία της πρώτης κατοικίας να γίνεται βάσει της εμπορικής της αξίας, εφόσον υφίσταται έκθεση ανεξάρτητου εκτιμητή ακινήτων που είναι εγγεγραμμένος στο οικείο μητρώο του υπουργείου Οικονομικών. Η τροποποίηση αυτή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση αδικιών που δημιουργούνται σε βάρος τόσο των οφειλετών όσο και των πιστωτών, όταν η εμπορική αξία αποκλίνει από την αντικειμενική είτε προς τα κάτω είτε προς τα πάνω.

Ο Ν. 4549/2018 μεταβάλλει, επίσης, τον τρόπο συνυπολογισμού του ποσού που καταβλήθηκε ένεκα αποπληρωμής των δόσεων της προσωρινής διαταγής στις δόσεις που επιβάλλονται στον οφειλέτη, κατόπιν της δικαστικής ρυθμίσεως των χρεών του. Συγκεκριμένα, από τη μηνιαία δόση που προβλέπει η δικαστική απόφαση αφαιρείται ό,τι καταβλήθηκε σε εκτέλεση της προσωρινής διαταγής ή της απόφασης αναστολής, διαιρούμενο κατά το πλήθος των δόσεων που ορίζει ο δικαστής.

Επιπροσθέτως, ο Ν. 4549/2018 με την τροποποίηση που εισάγει το άρθρο 62 παρ. 2 επιδιώκει τη χρησιμοποίηση του ήδη προβλεπόμενου βοηθήματος της συνεισφοράς του Ελληνικού Δημοσίου στο σχέδιο διευθέτησης οφειλών για προστασία της κύριας κατοικίας, το οποίο στην πράξη έχει περιπέσει σε αχρησία. Προς την κατεύθυνση αυτή προβλέπει τη δυνατότητα των ίδιων των πιστωτών να υποβάλλουν αίτηση μερικής κάλυψης του ποσού της μηνιαίας καταβολής του σχεδίου διευθέτησης οφειλών προς τη Διοίκηση για  λογαριασμό του οφειλέτη, μετά την παρέλευση τριάντα ημερών από τη δημοσίευση της δικαστικής απόφασης. Παράλληλα, η ίδια η δικαστική απόφαση δύναται να εμπεριέχει υπομνηστική επισήμανση για τη χρήση της ως άνω δυνατότητας από τον οφειλέτη. Ταυτόχρονα, σε περίπτωση χρήσης του ως άνω βοηθήματος, στοιχειοθετείται υποχρέωση έγγραφης ενημέρωσης από τους θιγόμενους πιστωτές, το αργότερο εντός μηνός, προς την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους για τη μη έγκαιρη καταβολή συνεισφοράς από τον οφειλέτη.

Καθίσταται πρόδηλο από την ενδεικτική απαρίθμηση των προαναφερθέντων τροποποιήσεων ότι το πολυνομοσχέδιο μεταβάλει σημαντικές διατάξεις του Ν. 3869/2010. Εισάγει, όμως και επιπλέον αλλαγές, που δυσχεραίνουν την υπαγωγή του πολίτη στις ευεργετικές του διατάξεις. Προβλέπει, παραδείγματος χάρην, την απαγόρευση υποβολής νέας αίτησης από τον οφειλέτη σε περίπτωση που ο λόγος απόρριψης της πρώτης αίτησης ήταν ο δόλος. Παρέχει, τέλος, το δικαίωμα στους εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους, όπως προκύπτει από την εγγύηση, να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ν. 4549/2018, ο οποίος θέτει αυστηρότερες προϋποθέσεις υπαγωγής στο Ν. 3869/2010 καταλαμβάνει και εκκρεμείς αιτήσεις, πέραν των όσων θα υποβάλλονται στο εξής. Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των αιτήσεων που θα απορρίπτεται για τυπικούς ή ουσιαστικούς λόγους.

Η δικηγορική εταιρία «Τσιλώνης- Βογιατζόγλου» με τον πανευρωπαϊκά κατοχυρωμένο διακριτικό τίτλο NEWLAW, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη (Τσιμισκή 10, 1ος όροφος, Τ.Κ. 546 24), διαθέτει πολυετή εμπειρία σε ζητήματα που άπτονται του Ν. 3869/2010. Ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος μπορεί να απευθυνθεί στην εταιρία μας για υποθέσεις που αφορούν το νόμο Κατσέλη στο τηλέφωνο 2310 551 501.