Φωτογραφίες: Τατιάνα Μπόλαρη / Εurokinissi

Σε έναν μεγάλο χώρο στην οδό Πειραιώς βρίσκονται προσωρινά τα βιβλία που έχουν συγκεντρωθεί από τρεις αστέγους οι οποίοι έχουν δραστηριοποιηθεί για να ανοίξουν το δικό τους παλαιοβιβλιοπωλείο. Εκεί συνάντησα τον Λεωνίδα Κουρσούμη, που μου διηγήθηκε την ιστορία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τη δική του συγκλονιστική ιστορία από την εποχή που αναγκάστηκε να αφήσει το σπίτι του μέχρι σήμερα που αποφάσισε να μιλήσει δημόσια για όσα έζησε. «Πρόθεσή μας δεν είναι η φιλανθρωπία αλλά η δημιουργία ενός χώρου που θα μας βοηθήσει να αναδιοργανώσουμε τη ζωή μας» λέει χαρακτηριστικά.

Ο κ. Λεωνίδας απολύθηκε και έζησε για επτά ολόκληρους μήνες στον δρόμο προτού βρει προσωρινή στέγη σε μια αποθήκη στα Ανω Πατήσια. «Κάποια στιγμή βρέθηκα με μηδενικό εισόδημα. Εκανα μικροδουλειές αλλά έφτασα στο σημείο να μην μπορώ να πληρώσω ούτε το ενοίκιο και έτσι αναγκάστηκα να αφήσω το σπίτι μου. Η οικονομική κρίση έπαιξε σημαντικό ρόλο επειδή ήμουν από τους πρώτους που απολύθηκαν από τη δουλειά που είχα τότε, ενώ είμαι και σε μια ηλικία που είναι σχεδόν αδύνατο να βρω κάτι καινούργιο. Δεν είχα καμία στήριξη από συγγενείς και φίλους, οι οποίοι αδιαφόρησαν για την κατάστασή μου. Ετσι αποφάσισα να βρω μόνος μου κάποιες διεξόδους. Τον Ιανουάριο του 2019 σκέφτηκα ότι αντί να παιδεύομαι και να κλείνομαι στον εαυτό μου με κίνδυνο να πέσω σε κατάθλιψη θα ήταν καλύτερο να κάνω κάτι διαφορετικό. Αποφασίσαμε να πάρουμε αυτή την πρωτοβουλία με τον Αντώνη και τον Γιάννη, δύο ανθρώπους που βρίσκονται σε αντίστοιχη θέση. Ο Γιάννης εργαζόταν ως διερμηνέας στα δικαστήρια αλλά έμεινε άνεργος και για πολλά χρόνια γύριζε στους δρόμους με ένα ποδήλατο. Με τον Αντώνη γνωριστήκαμε σε ένα πάρκο στα Πατήσια. Παλιότερα εργαζόταν στα καράβια αλλά το τελευταίο διάστημα αναζητούσε ένα πιάτο φαγητό στο συσσίτιο».

«Το έκρυβα…»

Για πολύ καιρό ο κ. Λεωνίδας ντρεπόταν να κοινοποιήσει την κατάστασή του. «Οι άστεγοι δεν είναι περιθωριακοί. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας οι οποίοι κάποτε είχαν κανονική ζωή. Οι κρατικές δομές γνωρίζουν μόνο αυτούς που έχουν καταγραφεί. Για παράδειγμα, εγώ πήρα πρόσφατα την απόφαση να μιλήσω. Ενας φίλος μου από τη Θεσσαλονίκη με πήρε τηλέφωνο για να με ρωτήσει γιατί δεν του είπα ότι βρίσκομαι σε αυτή την κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι το έκρυβα από επιλογή. Είχα ντροπή μέσα μου. Είναι απλός ο λόγος».

Το επόμενο διάστημα, στις 30 και 31 Μαρτίου (από τις 10 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα), οι άνθρωποι του εγχειρήματος διοργανώνουν ένα δεύτερο μπαζάρ για να καλύψουν τα πρώτα τους έξοδα. «Την περίοδο που δεν είχα δουλειά έβρισκα βιβλία στα σκουπίδια και στην ανακύκλωση και πήγαινα στο Μοναστηράκι για να τα πουλήσω. Κάποια στιγμή αποφάσισα να δημιουργήσω με δύο άλλους ένα παλαιοβιβλιοπωλείο αστέγων. Ζητήσαμε από εκδοτικούς οίκους, βιβλιοθήκες και ιδρύματα που διαθέτουν περίσσευμα βιβλίων να μας στηρίξουν. Οταν έκανα μια ανάρτηση στο Facebook, το εγχείρημα άρχισε να αποκτάει δημοσιότητα. Μέσα από αυτήν τη δραστηριότητα επιδιώκουμε να έχουμε μόνιμο εισόδημα και ένα σπίτι για να μείνουμε. Ο κόσμος στήριξε πολύ την προσπάθειά μας. Μου έστειλαν δεκάδες κούτες με βιβλία στην αποθήκη που μένω στα Ανω Πατήσια. Αυτήν τη στιγμή βρισκόμαστε σε έναν χώρο στην Πειραιώς 132 που μας παραχώρησε ένας κύριος με μεγάλη ευγένεια και προθυμία».

Η διάθεση αλληλεγγύης κινητοποίησε ανθρώπους από την πρώτη στιγμή. «Ηρθαν άνθρωποι από τη Βέροια που πήραν βιβλία για τις δημοτικές και τις σχολικές βιβλιοθήκες τους. Μας έφεραν κούτες από την Παιανία, την Κηφισιά, την Πεντέλη και πολλές άλλες γειτονιές. Επίσης μας έχουν προσεγγίσει εφημερίδες και ραδιοφωνικοί σταθμοί».

«Σκοπός μας δεν είναι η φιλανθρωπία»

Ο κ. Λεωνίδας εργάστηκε για πολλά χρόνια σε εκδοτικούς οίκους. «Πάντοτε είχα αγάπη για το βιβλίο. Σπούδασα οικονομικά στη Θεσσαλονίκη και παράλληλα εργαζόμουν για να τελειώσω τις σπουδές μου. Παρακολουθούσα την κίνηση των βιβλίων και των συγγραφέων. Όταν κατέβηκα στην Αθήνα εργάστηκα για αρκετά χρόνια στον κλάδο των εκδόσεων. Τον τελευταίο καιρό δεν διαβάζω επειδή δεν έχω όρεξη. Πάντα με ενδιέφερε η ελληνική λογοτεχνία και η τελευταία περίοδος του Βυζαντίου. Τώρα που έρχομαι σε επαφή με τόσα βιβλία βάζω μερικά στην άκρη και τα ξεφυλλίζω. Ελπίζω σύντομα να αποκτήσω ξανά όρεξη για διάβασμα».

Ο σκοπός είναι να βρεθεί ένας άνετος χώρος για να στεγάσει τις δραστηριότητες του παλαιοβιβλιοπωλείου. «Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σταθερό σημείο αναφοράς, έναν ζωντανό και λειτουργικό χώρο στον οποίο θα μπορούν να γίνονται και άλλα πράγματα, όπως εργαστήρια για ανέργους και γεύματα για αστέγους. Δεν μας ενδιαφέρει η φιλανθρωπία αλλά να καταφέρουμε να ανακάμψουμε λίγο στη ζωή μας».

Στον χώρο της Πειραιώς μπορεί κανείς να βρει κάθε είδους βιβλία. «Λογοτεχνία, παιδικά βιβλία, βιβλία μαγειρικής, εξειδικευμένα εγχειρίδια για την οικονομία, εγκυκλοπαίδειες και λευκώματα. Από το προηγούμενο μπαζάρ διαπιστώσαμε ότι ο κόσμος ενδιαφέρεται πολύ για την ιστορία, τα κόμικς, την ιστορία της τέχνης».

«Ανάγκη για πιο λειτουργικές δομές»

Το μήνυμα που θέλει να στείλει μέσα από αυτή την πρωτοβουλία είναι πολύ δυνατό. «Οι άστεγοι δεν πρέπει να μένουν στο περιθώριο, ούτε είναι άνθρωποι του περιθωρίου. Υπάρχουν αξιοπρεπέστατοι άστεγοι που γνώρισα στις νυχτερινές μου περιπλανήσεις στην Αθήνα. Προφανώς ντρέπονται να κοινοποιήσουν το πρόβλημά τους και αυτό ήταν κάποτε και δικό μου πρόβλημα. Μου άφησε πίκρα το γεγονός ότι δεν με στήριξαν οι φίλοι και οι συγγενείς, αλλά αποφάσισα να πω δημόσια ότι οι άστεγοι δεν πρέπει να μένουν στην αφάνεια. Το πιο σημαντικό είναι να έχει κανείς ένα δωμάτιο να μείνει, να επιστρέφει το βράδυ στο σπίτι του και να βρίσκει ένα μαξιλάρι και μια κουβέρτα να σκεπαστεί. Όταν ψάχνεις να βρεις δουλειά και παράλληλα είσαι στον δρόμο κάθε μέρα και ταλαιπωρείσαι για το πού θα φας και πού θα πλυθείς, βρίσκεσαι διαρκώς σε αδιέξοδο».

Η αντιμετώπιση των αστέγων από τους φορείς πιστεύει ότι θα μπορούσε να είναι πιο λειτουργική. «Από τις κρατικές δομές γίνεται μια προσπάθεια αλλά η αίσθησή μου είναι ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα πρακτικά. Διάβασα πριν από λίγο καιρό ότι στη Φινλανδία το κράτος έχτισε σπίτια για αστέγους σε αστικές περιοχές και κατάφερε να τους εξαφανίσει από τους δρόμους. Αυτό βέβαια είναι δύσκολο να γίνει στην Ελλάδα, οι υποδομές όμως θα έπρεπε να είναι πιο λειτουργικές. Για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε ο Δήμος Αθηναίων ή η Αρχιεπισκοπή Αθηνών, που έχουν άδεια ακίνητα στην κατοχή τους, να βοηθήσουν; Στις δύσκολες συνθήκες ανοίγουν κάποιοι χώροι για τους αστέγους, αλλά τι γίνεται όλες τις υπόλοιπες μέρες;».

Η απόφαση να μιλήσει ανοιχτά άλλαξε εντελώς την οπτική του για τα πράγματα. «Μια φορά είχα μπει σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι στην Κυψέλη και από ένα δωμάτιο πετάχτηκε ένας ευγενέστατος άνθρωπος που μου αποκάλυψε ότι μένει εκεί έναν ολόκληρο χρόνο. Υπάρχουν πολλά περιστατικά που δεν γνωρίζουμε, αυτό έχω διαπιστώσει τις νύχτες και τις μέρες που έψαχνα να βρω καταφύγιο. Αισθάνομαι ότι η επιλογή που έκανα να δημοσιεύσω το πρόβλημά μου ήταν σωστή. Ενιωσα πιο απελευθερωμένος, όσο τουλάχιστον μπορώ να νιώσω μέσα σε αυτήν τη συνθήκη που βρίσκομαι».

ΙΝFO:

Περαιώς 132

Μπαζάρ: 30, 31 Μαρτίου (από τις δέκα το πρωί έως τις έξι το απόγευμα)